دانشگاه فارسی در یك هفته گذشته بررسی كرد؛
چرا هوش مصنوعی برای نظام آموزش عالی ایران اهمیت دارد؟
به گزارش دانشگاه فارسی، Artificial intelligence (AI) یا همان «هوش مصنوعی»، امروزه آموزش را برای تمام افراد باوجود وجود تمام محدودیت ها در دسترس قرار می دهد. هدف هوش مصنوعی اینست که مسیر آموزشی را با عنایت به نیازهای فردی هر دانش آموز یا دانشجو باوجود هرگونه مانعی، شخصی سازی کند تا افراد بتوانند با عنایت به توانمندی های خود از مؤلفه آموزش برخوردار شوند. البته دراین میان باآنکه استفاده از هوش مصنوعی در آموزش با مزایای فراوانی همراه می باشد اما نیاز انسان ها به اساتید و معلمان را برطرف نمی نماید.
به گزارش دانشگاه فارسی به نقل از ایسنا، حضور ابزارهای هوش مصنوعی در زندگی انسان ها تا دو دهه گذشته به دنیای پُر زرق و برق فیلم های علمی_تخیلی محدود می شد. شاید کمتر کسی تصور می کرد آن چه که روی پرده نقره ای نقش می بندد رنگ و بوی واقعیت به خود بگیرد. استفاده از تکنولوژی های نوین و ابزارهایی منطبق بر فناوری نوین روز به روز بیشتر می شود تا زندگی جوامع بشری نسبت به گذشته تسهیل شود. طی سالهای اخیر، هوش مصنوعی در کانون توجه قرار گرفته است؛ به نحوی که در سالهای اخیر سر و صدای زیادی به پا کرده است.
ظهور هوش مصنوعی مولد را شاید بتوان یک نقطه عطف در تاریخ هوش مصنوعی دانست. معرفی هوش مصنوعی مولد با استقبال بی نظیر انسان ها روبه رو شده است و در گذر زمان به تکامل می رسد. واضح و روشن است که تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی می تواند به آسان تر شدن امور مختلف کمک نماید یا مولفه های زندگی انسان ها که از گذشته تا به امروز وجود دارند؛ متحول کند.
آموزش جزو مؤلفه های جدانشدنی زندگی بشر به حساب می آید؛ چونکه پایه و اساس نسل های آینده بشر را بنا می کند. در روزهایی که حضور تکنولوژی و تکنولوژی های جدید نسبت به گذشته ملموس تر است، استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در حوزه آموزش مطرح می شود. بطور قطع، گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش، تغییرات شگرفی را بوجود آورد. پذیرش جهانی این فنّاوری در آموزش، نحوه آموزش و یادگیری را دگرگون خواهدنمود. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی، تغییرات مثبتی را در سیستم های آموزشی به وجود می آورد و فواید قابل توجهی مانند بهبود نحوه یادگیری، تسهیل ارزیابی و برنامه ریزی تحصیلی و تدوین محتوای آموزشی را بوجود آورد.
هوش مصنوعی و بهبود دوره های آموزشی
تمام افرادی که شیوه های آموزش سنتی را تجربه کرده اند؛ بدون قطع به این نتیجه رسیده اند که استاد به سبب مسائل مختلف مانند تعداد بالای یادگیرندگان در یک کلاس درس یا مسائلی دیگر نتوانسته است که تمام افراد را تحت نظر بگیرد تا ارزیابی دقیقی از عمکلرد و رفتار آنها در کلاس داشته باشد. هوش مصنوعی می تواند این فرصت را در اختیار اساتید قرار دهد تا عملکرد دانشجویان را برمبنای بازخوردها ارزیابی کنند. هوش مصنوعی نه فقط می تواند به معلمان و دانش آموزان کمک نماید تا دوره ها را متناسب با نیازهایشان بسازند، بلکه می تواند بازخوردهایی برای هر دو درباره ی موفقیت دوره بطور کلی فراهم آورد. برخی مدارس، به ویژه آنها که بصورت آنلاین هستند، از سیستم هوش مصنوعی برای کنترل روند دانش آموزان و هشدار دادن به معلمان در مواقعی که مشکلی در عملکرد دانش آموز وجود دارد، استفاده می نمایند.
در این بین و باتوجه به اهمیت دنیای قرن بیست و یکم در حقیقت دنیای استیلای تکنولوژی های نوین و دنیای شتابندگی تاریخی به لحاظ تغییرات و تکثرات شتاب آمیز علمی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی است. سیستم های آموزشی در یک جامعه و به تبع آن آموزش عالی قادر نخواهد بود همچون جزیره خودرا از دیگر نهادهای اجتماعی، ملی و فعل و انفعالات گسترده بین المللی در دهکده جهانی و دنیای تغییرات پر زرق و برق جدا بداند.
ابزارهای تکنولوژی های نوین برای ذخیره سازی، پردازش اطلاعات و ارائه محتوای آموزشی می توانند کاربرد داشته باشند و محتوای آموزشی را باتوجه به توانمندی های یادگیرنده عرضه کنند.
امروزه، مسئله کیفیت آموزش و اثربخشی نظام های آموزشی از با اهمیت ترین دغدغه های نظام های آموزشی باید در کانون توجه دست اندرکاران و تصمیم سازان امر توسعه در هر کشوری قرار گیرد. این انتظار وجود دارد که بکارگیری تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی در نظام آموزشی مورد توجه تصمیم گیران کشور قرار گیرد چونکه این مساله نیازمند یک نقشه راه و برنامه مدون است.
تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی و ابزارهای آن این ادعا و بلکه توان را دارد که طی یک برنامه مدون و با تغییر در ساختار و روش های آموزش از هزینه ها کاهش دهد و کیفیت را افزایش دهد و محصولات نظام های آموزشی را با باتوجه به مولفه آموزش شخصی سازی شده ارتقاء دهد.
سرویس دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت وگوهایی با اساتید دانشگاه های ایران درباره ی کاربرد هوش مصنوعی در آموزش طی هفته گذشته انجام داده است که چکیده ای از آنها را در ادامه می خوانید:
استفاده هوش مصنوعی در آموزش سبب یادگیری شخصی سازی می شود
دکتر نوشین کهن، مدیر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند در گفتگویی با ایسنا درباره ی کاربرد هوش مصنوعی در آموزش اظهار داشت: یادگیری شخصی سازی شده با بهره گیری از هوش مصنوعی نگاهی نوین در عرصه آموزش علوم پزشکی است که با بهره گیری از الگوریتم های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، می توان محتوای آموزشی را برمبنای نیازهای هر دانشجو از قبیل پیشینه تحصیلی دانشجو، سطح دانش و علایق وی سفارشی و بهینه کرد. علاوه بر این، با بهره گیری از الگوریتم های هوشمند، می توان بطور دقیق تری از عملکرد دانشجویان در طول پروسه آموزش باخبر شد و بازخورد سریع را به آنها ارائه نمود. همچنین، با تحلیل داده های آموزشی، می توان نقاط ضعف و قوت هر دانشجو را شناسایی کرد و برنامه های آموزشی مناسبی برای آنها طراحی کرد. اساتید با بهره گیری از این سیستم ها قادر خواهند بود علایق دانشجویان را شناسایی کنند و نیازهای یادگیری دانشجو را بصورت فردی رصد کنند.
دکتر کهن با اعلان اینکه فناوری شبیه سازی در حوزه آموزش به شکل گسترده به کار گرفته می شود، توضیح داد: فناوری واقعیت مجازی (VR) یا واقعیت افزوده (AR) و هوش مصنوعی، دو فناوری متفاوت هستند اما می توانند با یکدیگر ترکیب شوند و در حوزه یادگیری و آموزش مثمر ثمر واقع شوند. با ترکیب فناوری واقعیت مجازی و واقعیت افزوده با هوش مصنوعی، می توان برای کاربران تجربه هایی را ایجاد کرد که بهتر و موثرتر از تجربه های واقعی است. برای مثال، با بهره گیری از الگوریتم های هوشمند، می توان تجربه های واقعیت افزوده و مجازی را بصورت خودکار و هوشمند بهبود بخشید و به کاربران بازخورد دقیق و مفیدی ارائه کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند درباره ی تاثیر هوش مصنوعی در علوم پزشکی اظهار داشت: این تکنولوژی می تواند در حوزه های مختلفی به آموزش علوم پزشکی کمک نماید. به عنوان مثال، با بهره گیری از تکنولوژی هوش مصنوعی مانند چت «جی پی تی» که از یک شبکه عصبی هوش مصنوعی پیچیده و قدرتمند برای پردازش زبان طبیعی استفاده می نماید، می توان پاسخ های منطقی و مناسبی برای سوالات مطرح شده توسط دانشجویان و اساتید علوم پزشکی دست یافت. دانشجو و مدرس علوم پزشکی می توانند با تعامل با یک سیستم هوشمند با قدرت پردازشی بالا، اطلاعات را به سرعت جستجو کنند.
هوش مصنوعی می تواند به ایجاد عدالت آموزشی کمک کند
همچنین دکتر منوچهر مرادی سبزوار، مدیر گروه هوش ماشین و رباتیک دانشگاه تهران در گفتگویی با ایسنا اظهار داشت: گاهی اوقات نسبت به استفاده نادرست از هوش مصنوعی و نسبت به این که سیستم های هوشمند پاسخ پرسش ها را بدهد و دانشجویان تقلب کنند، احساس خطر می نماییم. این امکان وجود دارد که از چت جی پی تی برای تولید مقاله یا جواب بهره گیرند و بدون کار اضافه عرضه کنند، که اصلا کار صحیحی نیست. اما اگر از این فنآوری برای تولید یک مقاله «نسخه صفر» استفاده گردد و سپس دانشجویان روی آن کار کنند و نتایج کار خودرا با بهره گیری از سیستم های هوشمند عرضه کنند، بسیار مطلوب است.
وی با اعلان اینکه اگر بتوانیم از یک سیستم مشابه به چت جی پی تی استفاده نمائیم، می توانیم آموزش را در سطح وسیعی ارتقاء کیفیت دهیم. به بیان دیگر با بهره گیری از چنین سیستم هوشمندی می توان در سطح وسیع به کمک معلمین و اساتید آمده و با آموزش در سطح مناسب طیف وسیعی از دانش آموزان و دانشجویان را پوشش دهیم. به بیان دیگر، استفاده از هوش مصنوعی می تواند در ایجاد عدالت آموزشی به ما کمک نماید. باتوجه به محدودیت ها و بودجه نظام آموزشی، ایجاد عدالت آموزشی در وضعیت فعلی و امکانات فعلی امکان پذیر نیست. لیکن، با بهره گیری از هوش مصنوعی میتوان تا حدی به اهداف عدالت آموزشی برسیم.
مدیرگروه هوش ماشین و رباتیک دانشگاه تهران با اشاره به تجربه آموزش مجازی در ایام کرونائی اظهار داشت: ما در آموزش مجازی از منابع در دسترس مانند سیستم های آموزش برخط (آنلاین) استفاده کردیم. عدم وجود چنین سیستم هایی، بخصوص سیستم های بومی، می توانست به امر آموزش در دوره کرونا لطمه جدی وارد کند. پس باید جهت استفاده از هوش مصنوعی در آموزش آماده بود و ضمن فراهم آوردن ساختار مناسب، دراین زمینه فرهنگ سازی کرد.
ابزارهای هوش مصنوعی می توانند شبیه یک دستیار آموزشی باشند
دکتر مهدیه سلیمانی، استاد گروه کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف نیز در گفتگویی با ایسنا، اعلام نمود: ابزارهای هوش مصنوعی می توانند شبیه یک دستیار آموزشی، اساتید را در آماده کردن محتوای درسی، طرح سوال و تمرین و حتی تصحیح خودکار پرسش های تشریحی در خیلی از زمینه ها کمک کنند.
این استاد گروه کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف با اعلان اینکه مؤلفه ای به نام «آموزش خصوصی» در امر آموزش وجود دارد که با آموزش عمومی متفاوت می باشد، اشاره کرد: هنگامی که آموزش بصورت خصوصی باشد و فقط برای یک فرد ارائه شود، از ابزارهای هوش مصنوعی می توان بصورت شخصی سازی شده استفاده نمود. بر این اساس، از ابزارهای هوش مصنوعی می توان باتوجه به سطح افراد بهره برد و مطالبی منطبق با سطح توانمندی ها و تاریخچه عملکرد فرد یادگیرنده در اختیارش قرار داد. هوش مصنوعی در چنین شرایطی می تواند تمام پرسش ها و پاسخ های ارائه شده در هنگام آموزش را بررسی کند و باتوجه به اطلاعاتی از این دست، محتوای آموزشی مناسب با شرایط یادگیرنده را طراحی کند.
نقش پررنگ دولت در کم کردن فاصله ما و کشورهای پیشرفته در حوزه هوش مصنوعی
دکتر ناصر مزینی، رییس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) دانشگاه علم و صنعت در گفت و گو با ایسنا معتقد می باشد، میزان به کارگیری هوش مصنوعی در رشته ها متفاوت می باشد. به گفته ی ایشان، کاربرد این تکنولوژی در رشته های تجربی، مهارتی مانند پزشکی بیشتر است. دانشجویان می توانند یک ارگان بدن را با ابزارهای واقعیت افزوده یا تصاویر ۳ بعدی ببینند. تصاویر می توانند در یک محیط مجازی اما شبیه به واقعیت برای دانشجویان ارائه شود به نحوی که حس واقعی بودن را القاء کند. کاربرد هوش مصنوعی در رشته های مهارتی موثرتر است اما در رشته های مفهومی تر میزان کاربرد آن شاید کمتر باشد. کاربرد هوش مصنوعی در رشته هایی که بیشتر نظری، ذهنی فلسفی هستند کمتر است. با تمام این تفاسیر، هوش مصنوعی می تواند در تمام رشته ها به کار گرفته شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت درباره ی میزان فاصله ایران با کشورهای پیشرفته در حوزه هوش مصنوعی اظهار داشت: هوش مصنوعی مبتنی بر نرم افزار، پیاده سازی و استفاده از ابزارهای فضای دیجیتال است. قاطعانه باید اظهار داشت که فاصله ما با کشورهای پیشرفته دراین زمینه زیاد نیست. متخصصانی در کشور حضور دارند که می توانند همان کارهای پژوهشگران کشورهای پیشرفته را انجام دهند. لیکن موضوعی در رابطه با ایجاد فاصله میان ما و کشورهای پیشرفته وجود دارد و آن نقش دولت می باشد.
وی افزود: دولت می تواند با فراهم کردن ابزار و پشتیبانی های مادی از ابزارهای فضای مجازی و هوش مصنوعی سبب برطرف شدن این خلاء شود. ما در حوزه فراهم بودن ابزار و حمایت های مادی با کشورهای پیشرفته بسیار فاصله داریم. همین طور باید به مؤلفه هایی مانند تحریم و شرایط اقتصادی نیز اشاره نماییم. اگر این زمینه ها کمرنگ تر شود و دولت شرایط اقتصادی مناسب را فراهم کند؛ انگیزه مدیران بالادستی جهت استفاده از هوش مصنوعی بیشتر می شود و توسعه شکل می گیرد.
به کارگیری هوش مصنوعی در بیمارستان ها به دقت در تشخیص کمک می کند
همچنین دکتر محمدرضا مؤمن زاده، سرپرست گروه هوش مصنوعی دانشگاه علوم پزشکی هوشمند در گفتگویی با خبرگزاری دانشجویان ایران اظهار داشت: اینطور مطرح می شود که با فرهنگ سازی می توان زمینه به کارگیری هوش مصنوعی در آموزش را فراهم نمود. من بر این باور هستم، کشورهای پیشرفته نتوانستند در حوزه بکارگیری هوش مصنوعی فرهنگ سازی کنند و ما باید در این زمینه آغاز به شناخت مؤلفه ها و فرهنگ سازی نماییم. جعل عمیق به شدت درحال ترویج است و یک لطمه جدی بشمار می رود.
وی باور دارد، باید درباره ی تقلب در هوش مصنوعی اقداماتی انجام دهیم. هوش مصنوعی در گذر زمان کامل می شود و با بهره گیری از دیتاهایی که از محیط اطراف دریافت می کند، آموزش می بیند و کامل تر می شود. بطور قطع، موضوع تقلب در نگارش مقاله و پایان نامه در سایه هوش مصنوعی با چالش بیشتری مواجه می شود.
این استاد دانشگاه درباره ی بکارگیری هوش مصنوعی در بیمارستان های آموزشی اظهار داشت: امروزه بحث هوشمندسازی سلامت به عنوان یکی از کلیدی ترین راهکار ها در بحث ارائه خدمات مطرح می شود. در حقیقت، سیاستگذاری های وزارت بهداشت بر این است که بکارگیری هوش مصنوعی در دانشگاه های علوم پزشکی و سیستم سلامت صورت گیرد. یکی از با اهمیت ترین مسائل در کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی موضوع «تشخیص» است. درحقیقت به کارگیری هوش مصنوعی در بیمارستان ها به دقت در تشخیص کمک می نماید و هرچه میزان دقت بیشتر شود، به همان مقدار کیفیت درمان هم ارتقاء می یابد. علاوه براین بکارگیری هوش مصنوعی فقط به تشخیص محدود نمی شود و شامل مباحث درمان، مراقب های سلامت و یا حتی در حوزه تولیدات دارویی به کار می آید. امروزه شرکت های بزرگ و مطرح داروسازی از این فنآوری برای طراحی دارو استفاده می نمایند.
طراحی مدلهای یادگیری بر طبق توانمندی ها
همین طور دکتر علی کمندی، مدیر گروه الگوریتم های بین رشته ای دانشگاه تهران در گفتگویی با ایسنا اعلام نمود: هوش مصنوعی این امکان را فراهم می آورد که مدلهای یادگیری بر طبق توانمندی ها و پیش زمینه های فردی یادگیرنده ارائه شود. بطور قطع، مدلهای یادگیری افراد با یکدیگر متفاوت است؛ استادان با بهره گیری از هوش مصنوعی می توانند به تفاوت های بین افراد توجه نمایند و مدلهای شخصی سازی شده را به دانشجویان عرضه کنند.
وی با اعلان اینکه اساتید باتوجه به بازخوردهایی که از کلاس درس به دست می آورند به اقدمات مختلفی دست می زنند، اشاره کرد: یک استاد در یک کلاس درس ۶۰ نفره قادر به ارائه نسخه های مختلفی از محتوای درسی که برمبنای خاصیت های فردی دانشجویان شخصی سازی شده ای نیست. علاوه بر این، محدود بودن استاد در کلاس درس فقط مختص تجویز نسخه مشترک نیست. استاد نمی تواند تک به تک دانشجویان را در کانون توجه خود قرار دهد اما با بهره گیری از هوش مصنوعی می تواند نسخه های متنوع تجویز کند و روند پیشرفت هر یک از دانشجویان را رصد نماید. مسیر آموزش همچون سفر است و برای هر فرد باید یک برنامه ریزی مجزا ارائه داد.
دکتر کمندی توضیح داد: توجه به میزان خلاقیت دانشجویان جزو مسائل مهم و حساس شمرده می شود. با روی کار آمدن هوش مصنوعی مولد و بطور خاص «چت جی پی تی» از میان رفتن خلاقیت دانشجویان به یک دغدغه تبدیل گشته است. کشورهای پیشرفته به موضوع از میان رفتن خلاقیت دانشجویان در پرتو هوش مصنوعی اندیشیده اند و به این نتیجه رسیده اند که دانشجویان با بهره گیری از هوش مصنوعی به منابع گسترده ای دسترسی دارند و می توانند حل مسائل خودرا به هوش مصنوعی بسپارند. اما در صورتیکه دانشجویان از این ابزار نه برای پیدا کردن منابع و رویکرد های مختلف حل مسئله، بلکه برای حل کامل تکالیف خود استفاده کنند، دیگر هدف تکلیف محقق نمی شود.
سخن پایانی
به گزارش دانشگاه فارسی به نقل از ایسنا، اینروزها با گسترش دنیای تکنولوژی و حضور ابزارهای مبتنی بر تکنولوژی های نوین، مولفه های زندگی انسانی در گذر زمان رنگ و بویی دیگر به خود می گیرد. بطور قطع، آموزش نیز از تغییرات زمانه مصون نخواهد ماند و خواه یا ناخواه تغییر می کند.
اگرچه تکنولوژی های نوین همیشه با مزایای و معایبی همراه هستند اما با فرهنگ سازی می توان از معایب آن جلوگیری کرد و مزایای آنرا بسط داد. به کارگیری هوش مصنوعی در آموزش، خاصیت ها و مزایای بسیار زیادی مانند بهبود کیفیت آموزش، آموزش شخصی سازی شده، ارائه بازخورد دقیق از عملکرد یادگیرندگان دارد. همین طور می تواند در قالب یک کمک استاد به اساتید کمک نماید یا محتوای درسی متفاوت را در اختیار اساتید قرار دهد.
عصر فعلی بدون شک عصر دیجیتال و تکنولوژی های جدید است و سیستم آموزش عالی ناگزیر است که با جهانی که در آن زندگی می کند همراه و همگام شود.
تجربه زندگی بشری بیان کننده این است که تغییرات همیشه بصورت پله به پله اتفاق افتاده است و هیچگاه ناگهانی و یک دفعه نبوده اند. خواه یا ناخواه هوش مصنوعی به مؤلفه جدانشدنی امر آموزش تبدیل می شود به نحوی که حذف این تکنولوژی سبب اختلال در روند آموزش می شود.
ایجاد تغییرات ساختاری در بعضی از زمینه ها نیازمند فرهنگ سازی یا برنامه ریزی در سطح کلان است تا در نقش رهبری تغییرات ظاهر شوند. بر این اساس، باید الگوهایی تعریف شود که با بهره گیری از بتوان فرهنگ استفاده از هوش مصنوعی و تکنولوژی های جدید را در دانشگاه ها جاری کرد.
به هر حال این انتظار وجود دارد که بکارگیری تکنولوژی های نوین مانند هوش مصنوعی در نظام آموزشی مورد توجه تصمیم گیران کشور خصوصاً در وزارت خانه های علوم و بهداشت قرار گیرد چونکه این مساله نیازمند یک نقشه راه و برنامه مدون است.
منبع: unifarsi.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب